Afgelopen decennium heeft matchfixing meer tractie binnen Nederland gekregen. Iemand die zich nog het ‘belchinees’ fenomeen kan herinneren? Dit artikel licht uit wat matchfixing precies is, en hoe autoriteiten het willen bestrijden.
Wat is matchfixing?
Matchfixing, oftewel het manipuleren van wedstrijden door spelers of officials om te kopen, is een van de grootste bedreigingen in de hedendaagse topsport. Door sportuitslagen te manipuleren staat de essentie van sport op het spel. Daarnaast kunnen omgekochte spelers strafrechtelijk vervolgd worden.
Naast sportieve en wettelijke consequenties, hangen er ook zware financiële gevolgen aan matchfixing. De insteek van wedstrijdvervalsing is om zoveel mogelijk geld te verdienen. Logischerwijs gaat dit ten koste van bookmakers die weddenschappen aanbieden.
Hoe kan matchfixing bestreden worden? Om dat te doen, is het belangrijk om te begrijpen wat voor personen of organisaties verantwoordelijk zijn.
Hoe gaan matchfixers te werk?
Om odds te manipuleren, maken matchfixers vaak ook gebruik van sociale media kanalen. Dit worden ook wel fake tippers genoemd. Via Telegram of andere chat programma’s, benaderen ze andere wedders om op een bepaalde bet in te zetten. Dat zorgt ervoor dat de odd verandert.
Wanneer de odd is verhoogd, zal de matchfixer daar op in gaan zetten. De benaderde wedders zijn hun geld kwijt en de fixer heeft meer nog meer winst. Ook op Voetbalwedden.net is de kans aanwezig dat je door een fake tipper wordt benaderd.
Waar komt matchfixing het meest voor?
Matchfixing komt op alle niveaus voor. In 2013 werd een groot crimineel netwerk van 425 officials, spelers en beroepscriminelen opgerold, dat meer dan 380 wedstrijden zou hebben gefixt. Daar zaten zelfs EK-kwalificatieduels en Champions League-wedstrijden tussen. En in 2019 pakten de Spaanse autoriteiten in samenwerking met Europol 83 mensen - waaronder 23 professionele tennissers - op vanwege matchfixing.
Het is echter algemeen bekend dat vooral obscure clubs kwetsbaar zijn voor matchfixing. Sponsors staan bij dergelijke clubs niet in de rij, en ook de kaartverkoop levert nauwelijks iets op. Spelers van clubs uit Zuid-Amerika en Afrika moeten vaak maandenlang wachten op hun toch al lage salaris, en ook in Oost-Europa viert matchfixing hoogtij.
Bij de Roemeense tweedeklasser Gloria Buzau was een van de assistenten tijdens de wedstrijd constant bezig met zijn telefoon. Vervolgens gaf hij of de hoofdtrainer met handgebaren aan hoeveel tegentreffers er geïncasseerd dienden te worden. Drie trainers en veertien spelers kregen een schorsing opgelegd, variërend van twee maanden tot twee jaar.
In 2016 heeft de KNVB matchfixing voor het eerst officieel in Nederland vastgesteld. De voetbalbond beschrijft dat voormalig Willem II speler Ibrahim Kargbo bij meerdere incidenten betrokken was. Om beter bestand te zijn, roept de KNVB op om meer duidelijk rond strafbaarstelling te scheppen. Zo kan er daadkrachtiger tegen matchfixers opgetreden worden.
Matchfixing is al zo oud als de weg naar Rome
Matchfixing komt al sinds jaar en dag voor, en is dus zeker geen nieuwe trend.
De wat oudere lezers onder ons kunnen zich vast nog wel de 12-1 overwinning van Spanje op Malta uit 1983 herinneren. Spanje scoorde in die wedstrijd maar liefst negen keer, waardoor het zich ten koste van Nederland op doelsaldo plaatste voor het EK van 1984. En warempel beschikte Malta even later over genoeg financiële middelen om een gloednieuw stadion uit de grond te stampen.
Enkele jaren daarvoor kreeg de in 2004 overleden trainer Raymond Goethals in België een levenslange schorsing opgelegd, nadat hij in 1982 met Standard Luik in de kampioenswedstrijd samen met enkele spelers zijn wedstrijdpremie aan tegenstander Waterschei had afgestaan. De Brusselse coach vluchtte vervolgens naar het buitenland en kwam via enkele omwegen uiteindelijk terecht bij Olympique Marseille, waar hij opnieuw betrokken raakte bij een omkoopschandaal.
Een recent voorbeeld van matchfixing
Op 11 november 2016 staan Zuid-Afrika en Senegal tegenover elkaar in een WK-kwalificatieduel. Er gebeurt aanvankelijk weinig, totdat Senegal-verdediger Kalidou Koulibaly vlak voor rust een bal op zijn knie krijgt. De Ghanese scheidsrechter Joseph Lamptey heeft echter hands gezien en geeft Zuid-Afrika een strafschop: 1-0. Nog voor rust heeft het thuisland ook de 2-0 te pakken. Senegal doet na de thee nog wel wat terug, maar kan een nederlaag niet meer afwenden.
Fouten maken is menselijk, niet elke speler of scheidsrechter die in de fout gaat is meteen een matchfixer. Uit dubieuze wedpatronen en verdere data bleek echter overduidelijk dat deze wedstrijd geen zuivere koffie was.
De odd voor de weddenschap Over 2,5 goals stond na veertig minuten spelen en bij een 0-0 tussenstand namelijk nog even hoog als voor de aftrap. Dat is niet logisch, want als er lange tijd niet gescoord wordt zou deze odd immers omhoog moeten gaan. Tenzij criminelen natuurlijk inside information hebben, en ook tijdens de wedstrijd grof blijven inzetten op een doelpuntrijke wedstrijd.
Lamptey werd uiteindelijk schuldig bevonden aan matchfixing en kreeg een levenslange schorsing opgelegd. Daarnaast besloot de FIFA dat de interland Zuid-Afrika - Senegal een jaar later overgespeeld moest worden. Ditmaal wist Senegal wel te winnen: 0-2.
Wat doen autoriteiten om matchfixing te voorkomen?
België koos er in 2011 al voor om de online gokmarkt te reguleren. De Nederlandse overheid moest er 10 jaar langer over doen om via vergunningen bookmakers goede te keuren. Dit heeft ervoor gezorgd dat regels en handhaving aangescherpt kunnen worden. Welke regels zijn gemaakt om fraude en matchfixing tegen te gaan?
De Kansspelautoriteit (KSA) heeft het aanbieden van fraudegevoelige weddenschappen verboden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan weddenschappen op:
- Aantal kaarten per wedstrijd/team/speler
- Aantal overtredingen per wedstrijd/team/speler
- Aantal wissels per wedstrijd/team/speler
- Aantal corners per wedstrijd/team/speler
- Aantal vrije trappen per wedstrijd/team/speler
- Aantal penalty's per wedstrijd/team/speler
- Aantal blessurebehandelingen per wedstrijd/team/speler
- Aantal buitenspel momenten per wedstrijd/team/speler
- Hoeveelheid blessuretijd
- Hoeveelheid VAR-momenten
Daarnaast mogen bookmakers ook geen weddenschappen meer aanbieden voor wedstrijden uit potentieel fraudegevoelige competities. Denk hierbij aan:
- 3e divisie of lager (in Nederland)
- Alle onder 21 wedstrijden (in Nederland en daarbuiten)
- Vriendschappelijke wedstrijden die niet door bijv. FIFA of UEFA zijn goedgekeurd
Daarnaast zijn bookmakers verplicht om per speler een aantal zaken bij te houden. Dit zorgt ervoor dat autoriteiten sneller verdachte werd patronen kunnen identificeren.
Wat doen de bookmakers?
Autoriteiten zijn niet als enige gebaat bij minder matchfixing. Bookmakers zijn natuurlijk doodsbang om ten prooi te vallen aan matchfixing bendes. Zij schakelen daarom de hulp in van een bedrijf als Sportsradar, dat meer dan 300.000 sportwedstrijden per jaar onder de loep legt op zoek naar verdachte wedpatronen.
Sportradar verzamelt weddata van meer dan vijfhonderd bookmakers overal ter wereld: van het Europese Unibet en het Afrikaanse Betika, tot enkele tientallen ongereguleerde bookmakers uit Azië. Door te monitoren hoeveel er wordt ingezet op live-weddenschappen en de live-odds te vergelijken met de odds voorafgaand aan de wedstrijd probeert Sportradar verdacht wedgedrag boven tafel te krijgen. Dat kan namelijk een indicator zijn voor matchfixing.
Wedden op sport is een biljoenenbusiness
In de jaren ‘80 van de vorige eeuw stond het wedden op sport nog in de kinderschoenen, en kwam het initiatief om een wedstrijd te manipuleren vooral vanuit de clubs zelf. Tegenwoordig is dat natuurlijk wel anders.
Per jaar gaat er wereldwijd zo’n 1,5 biljoen euro (!) om in sportweddenschappen, en dat bedrag loopt vrijwel ieder jaar verder op. Vooral in Azië is wedden op sport ontzettend populair. Het is dan ook logisch dat louche figuren graag een vinger in deze zeer lucratieve pap willen hebben.
Het is een nobel streven om matchfixing tegen te gaan, al zal het nooit lukken om de sport helemaal schoon te krijgen. Topsport en de bijbehorende weddenschappen zijn immers big business, en zolang er veel geld in omgaat zal matchfixing altijd blijven bestaan.
Wat gebeurt er als je per ongeluk hebt gewed op een gefixte wedstrijd?
Laten we voorop stellen dat je maar beter zo ver mogelijk vandaan kan blijven van alles wat ook maar enigszins met matchfixing te maken heeft. Ga niet via een of andere vage website zogenaamde gefixte wedstrijden kopen, want de kans dat je zelf te grazen wordt genomen is ontzettend groot.
Mocht je per ongeluk toch hebben ingezet op een wedstrijd die achteraf gefixt blijkt te zijn, dan zal de bookmaker contact met je opnemen. Je hoeft je geen zorgen te maken dat de politie bij je aan de deur komt, want uit jouw weddenschap van pakweg tien euro blijkt wel dat jij van niets wist. Het zou echter wel kunnen dat de bookmaker besluit om je weddenschap ongeldig te verklaren, wat dus zou betekenen dat je alleen je oorspronkelijke inzet mag houden.
