Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met de Universiteit van Amsterdam (UvA). De universiteit doet op dit moment verschillende onderzoeken naar typen spelers, de gevolgen die wedden kunnen hebben en naar manieren om de controle over spelgedrag te vergroten.
Deel 1: Online wedden, hoe houd je het leuk?
Deel 3: Controle op wedden terugwinnen!
In deel 1 hebben we beschreven wat het is om de controle over je wedgedrag te verliezen. In dit deel gaan we dieper in op de vraag hoe je dit kan herkennen. Om je geheugen op te frissen, staan hieronder nog eens de kenmerken genoemd, die de DSM 5 hanteert voor het vaststellen van een wedstoornis:
- Met steeds grotere hoeveelheden moeten wedden om de gewenste opwinding te bereiken.
- Geïrriteerd of onrustig zijn bij minderen of stoppen met wedden.
- Mislukte pogingen om te minderen of te stoppen of controle te krijgen over het wedden.
- Geobsedeerd zijn door wedden (veel denken aan ervaringen met wedden, denken aan manieren om aan geld te komen of bedenken of verhinderen van een volgende mogelijkheid om te wedden etc.).
- Vaak wedden bij onlustgevoelens (schrik, angst of depressieve gevoelens).
- Opnieuw gaan wedden om verloren geld weer terug te winnen: 'Chasing losses'
- Liegen over het aantal uren dat iemand wedt of de hoeveelheid geld die iemand verspeeld heeft.
- Door te wedden het op het spel zetten of verliezen van relaties, werk of loopbaan.
- Vertrouwen op anderen voor geld of voor het verlichten van schulden die door wedden zijn ontstaan.
Negatieve gevolgen nemen snel toe
Als we deze kenmerken wat beter bekijken, zien we dat controleverlies een belangrijk algemeen thema is: ondanks de almaar toenemende negatieve gevolgen van het spelen, lukt het niet te minderen of te stoppen. Ook steeds vaker, met meer geld of tegen grotere risico’s moeten spelen is een belangrijk kenmerk. In de literatuur heet dit ‘gewenning’ en het komt ook voor bij bijvoorbeeld overmatig middelengebruik. Je lichaam went na een tijdje aan de beloning of de ’high’ van spelen en moet steeds sterker geprikkeld worden (een mooi maar deprimerend voorbeeld van dit proces kan je hier zien). De andere kant van dit proces is dat je brein onderprikkeld raakt wanneer je niet speelt. Dit kan ervoor zorgen dat je je onrustig voelt, geïrriteerd bent of bijvoorbeeld slecht slaapt.
Een ander kenmerk van controleverlies is een toenemende drang of obsessieve gedachten om te spelen. Vaak merk je dat je bepaalde ‘triggers ontwikkeld, bijvoorbeeld het kijken van een voetbalwedstrijd, het ontvangen van loon of het drinken van een biertje met vrienden. Triggers activeren gedachten en herinneringen aan wedden en kunnen er zo voor zorgen dat je onbedoeld zin krijgt om te spelen. Het onderliggende proces is heel normaal en gezond, het gebeurt bijvoorbeeld ook als je langs een bakker loopt en de geur van versgebakken brood maakt dat je trek krijgt. Echter, het kan vervelend worden als je de gedachten of de drang om te spelen niet van je af kan zetten. Het kan uitmonden in obsessief gedrag en gedachten, waarbij je grote delen van de dag bezig bent met denken aan wedden, herinneringen ophaalt over eerdere (gewonnen) weddenschappen of plannen maakt om te kunnen wedden.
Psychische flexibiliteit en weerstand nemen af
Hoe meer je bezig bent met wedden, hoe meer ruimte dit in je leven inneemt. Dit kan vervelend worden wanneer je merkt dat bijvoorbeeld je werk, studie of vriendschappen eronder gaan lijden. Dit kan gevaarlijk zijn: hoe meer levensgebieden je verwaarloost, hoe lager je psychische flexibiliteit en weerstand worden. Dit zien we vaak bij probleemspelers: omdat ze nergens anders op kunnen terugvallen en hun eigen psychische weerstand hebben verwaarloosd, is spelen hun belangrijkste vorm van 'coping' geworden. Bij slecht nieuws, spanning en angst gaan zij meer spelen, maar ook blijdschap wordt gevierd met een weddenschap.
Een kenmerk dat uniek is voor de wedstoornis, is het concept van ‘chasing losses’, waarbij spelers proberen hun verliezen goed te maken door meer te gaan spelen. Dit, bovenop de eerder genoemde verwaarlozing van de psychische weerstand, maken dat probleemspelen een neerwaartse spiraal is, waar sommigen maar moeilijk uit lijken te komen (herken jij jezelf of iemand anders hierin, dan kan je hier terecht voor gratis online hulp).
Verschillende fases verslaving
In de literatuur wordt onderscheid gemaakt tussen de drie fasen van spelen:
Winnende fase:
Je bent een speler die veel plezier beleeft aan het spel. Als je wint, groeit je zelfvertrouwen. Als je verliest, zoek je de oorzaak buiten jezelf. Dan denk je: het spel deugt niet. Of: ik heb een pechdag. Je gaat door met spelen, omdat je houdt van de spanning en de kick. Misschien win je zelfs wel geld, maar plezier in het spel staat voor jou voorop. Geleend geld betaal je terug.
Verliezende fase:
Je bent een risicospeler en speelt niet meer puur voor je plezier. Je wilt je minder vervelen, minder gespannen voelen of afreageren. Je verliest steeds meer geld en je zelfvertrouwen neemt af. Verloren geld wil je terugwinnen. Je zoekt manieren om geld te regelen. Je schulden worden groter. Het wedden gaat je dagelijks leven beheersen. Dit merk je thuis, op school of op je werk.
Wanhoopsfase:
Je bent een probleemspeler en wedden beheerst je hele leven. Je bent er zoveel mee bezig, dat je vrienden en familie zich grote zorgen maken. Op je werk of school gaat het helemaal fout. Je krijgt psychische klachten. Je voelt je rusteloos, wanhopig en je slaapt slecht. Lichamelijk ben je op. Je voelt je uitgeput en je krijgt klachten als hoofdpijn en diarree. Je geldsituatie is een puinhoop. Je hebt grote schulden. Misschien overweeg je om te gaan lenen of stelen. Je kunt je behoorlijk depressief voelen.
Welke maatregelen en hulp worden geboden?
Wat voor een speler ben jij? Ben je een zorgeloze speler die het lukt het spel leuk te houden, of kleven er misschien toch iets meer negatieve gevolgen aan jouw spelgedrag dan je dacht. In het volgende artikel gaan we dieper in op hoe je de controle over jouw spelgedrag kan vergroten, welke maatregelen je zelf kan nemen en waar je hulp kan krijgen.
Alvast nieuwsgierig, in dit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam, kan je jouw spelgedrag alvast eens goed onder de loep nemen.
